Candida krusei – król czekolady

Ten grzyb jest wykorzystywany do fermentacji ziaren kakaowca w procesie produkcji czekolady i odpowiada za jej charakterystyczny aromat. Do niedawna był uważany za niegroźnego mieszkańca ludzkich jelit, jednak w ostatnim czasie zaczyna być zagrożeniem dla osób z obniżoną odpornością, gdyż infekcji z jego udziałem są trudne do wyleczenia.

Candida krusei – charakterystyka

Zainteresowanie tym gatunkiem drożdżaka zaczęło rosnąć głównie z powodu jego „wrodzonej” odporności na podstawową klasę leków przeciwgrzybiczych – azoli. Mimo wzrostu zainteresowania wciąż nie wszystko o nim wiemy. Candida krusei odróżnia się od krewnych z rodzaju Candida kształtem produkowanych komórek, które przyjmują cylindryczną, wydłużoną  formę, zbliżoną do ziaren ryżu. Podobnie jak C. albicans, C. krusei zmienia sposób wzrostu kolonii w zależności od temperatury otoczenia. W 37°C wytwarza strzępki, natomiast w niższych temperaturach rośnie przez pączkowanie. Otoczka omawianego drożdżaka składem jakościowym również przypomina bardziej znanego krewnego i składa się z chityny, beta-glukanu i mannanu. Metabolizm C. krusei nie został dokładnie opisany. Wiadomo jednak, że komórki tego grzyba potrafią egzystować wykorzystując glukozę, jako jedyną formę węgla. Proces fermentacji z udziałem C. krusei przebiega sprawniej w obecności bakterii kwasu mlekowego. Stwierdzono, że omawiany drożdżak nie wytwarza charakterystycznego dla Candida cukru – arabinolu, który oznacza się w osoczu pacjentów dotkniętych układową kandydozą. Zdolność przywierania do komórek i tkanek, która stanowi podstawę rozwoju relacji komensalnych bądź patogennych z żywicielem nie jest w przypadku C. krusei wybitna. Drożdżak ten potrafi przywierać do nabłonka i śródbłonka, znacznie jednak gorzej od innych Candida. Jego zdolności w tym kierunku dużo silniej upośledza ekspozycja na nystatynę – lek przeciwgrzybiczy. Nie zaskakuje zatem fakt, iż potencjał kolonizacyjny C. kruzei jest jedenastokrotnie niższy niż C. albicans. Niestety opisywany drożdżak z łatwością wytwarza biofilm na powierzchniach abiotycznych: akrylowych, polietylenowych, PCV i szklanych.

Infekcje Candida krusei

Wśród czynników ryzyka rozwoju kandydemii, czyli grzybicy ustrojowej wywołanej C. krusei wyróżnia się przebycie operacji chirurgicznej, wszczepienie implanta, usuniecie śledziony, neutropenię, stany nowotworowe (guzy, białaczki, chłoniaki), przeszczep szpiku, profilaktyczne podawanie: flukonazolu, echinokandyn oraz antybiotyków – wankomycyny i kombinacji piperacilin/tazobactam. Wpływ większości wymienionych czynników na rozwój kandydemii jest jasny, gdyż w każdym przypadku dochodzi do silnego osłabienia działania układu odpornościowego. Związek z podawaniem antybiotyków jest mniej oczywisty.  Stwierdzono, że pierwszy z wymienionych antybiotyków powoduje zmiany w mikrobiocie skórnej, które sprzyjają rozwojowi drożdżaków na powierzchni skóry, co zwiększa prawdopodobieństwo infekcji układowej. W przypadku drugiego antybiotyku mechanizm jest podobny, tyle że dotyczy zmian w mikrobiocie jelit. Wśród pacjentów oddziałów neonatologicznych ryzyko rozwoju fungemii wywołanej C. krusei zwiększa pozajelitowe podawanie pokarmów, ekspozycja na flukonazol i antybiotyki szerokiego spektrum oraz wprowadzenie cewnika do żyły centralnej.

Poza grzybicami układowymi Candida krusei może również wywołać infekcje powierzchniowe, takie jak odoskrzelowe zapalenie płuc czy grzybice pochwy i sromu. Przypadki te zdarzają się jednak niezmiernie rzadko i dają się stosunkowo łatwo wyleczyć nystatyną.

Candida krusei – leczenie

W leczeniu drożdżyc wykorzystuje się kilka klas leków, wśród których najpopularniejszym środkiem, często podawanym profilaktycznie w sytuacjach zagrożenia jest flukonazol. Niestety C. krusei jest gatunkiem drożdżaka naturalnie opornym na ten lek z grupy azoli. Mechanizm oporności nie został ostatecznie wyjaśniony, co więcej zaobserwowano, że Candida krusei może nabywać oporność na inne leki z grupy azoli oraz echinokandin. W badaniach klinicznych wykazano skuteczność leczenia infekcji wywołanych przez C. krusei itrakonazolem, worykonazolem, posakonazolem, anidulafunginą, mikafulaginą, 5-flucytozyną i amfoterycyną B. W przypadku grzybiczych infekcji pochwy wywołanych omawianym drożdżakiem podaje się dopochwowo klotrymazol, cyclopirox, terkonazol i kwas borny⁶. W literaturze można znaleźć prace na temat możliwości wykorzystywania leków naturalnych na bazie ziół do zwalczania drożdżyc. Mowa tu o liściach tekomy prostej, flawonoidach i taninach z gujawy pospolitej czy żabotikaby oraz ekstraktach z vilcakory. W ciekawym badaniu na modelach zwierzęcych (infekowano larwy ćmy Galleria mellonella) wykazano, iż szczepy probiotyczne: Lactobacillus paracasei, Lactobacillus fermentum, and Lactobacillus rhamnosus zwiększają szanse zwierząt na przeżycie.

Przeczytaj: Interakcje leków z mikrobiotą

Bibliografia:

• Fleischmann J, Broeckling CD, Lyons S. Candida krusei form mycelia along agar surfaces towards each other and other Candida species. BMC Microbiol. 2017;17(1):60.
• Navarro-Arias MJ, Hernandez-Chavez MJ, Garcia-Carnero LC, et al. Differential recognition of Candida tropicalis, Candida guilliermondii, Candida krusei, and Candida auris by human innate immune cells. Infect Drug Resist. 2019;12:783–794
• Samaranayake YH, Samaranayake LP. Candida krusei: biology, epidemiology, pathogenicity and clinical manifestations of an emerging pathogen. J Med Microbiol. 1994;41(5):295–310.
• Bernard EM, Christiansen KJ, Tsang SF, Kiehn TE, Armstrong D. Rate of arabinitol production by pathogenic yeast species. J Clin Microbiol. 1981;14(2):189–194.
• Samaranayake YH, Wu PC, Samaranayake LP, So M, Yuen KY. Adhesion and colonisation of Candida krusei on host surfaces. J Med Microbiol. 1994;41(4):250–258.
• Gómez-Gaviria M, Mora-Montes HM. Current Aspects in the Biology, Pathogeny, and Treatment of Candida krusei, a Neglected Fungal Pathogen. Infect Drug Resist. 2020 Jun 10;13:1673-1689.
• Lin MY, Carmeli Y, Zumsteg J, et al. Prior antimicrobial therapy and risk for hospital-acquired Candida glabrata and Candida krusei fungemia: a case-case-control study. Antimicrob Agents Chemother. 2005;49(11):4555–4560.
• Prasad PA, Fisher BT, Coffin SE, et al. Pediatric risk factors for candidemia secondary to Candida glabrata and Candida krusei species. J Pediatric Infect Dis Soc. 2013;2(3):263–266.
• Whaley SG, Berkow EL, Rybak JM, Nishimoto AT, Barker KS, Rogers PD. Azole antifungal resistance in Candida albicans and emerging non-albicans Candida species. Front Microbiol. 2017;7:2173.
• Santos RB, Scorzoni L, Namba AM, Rossoni RD, Jorge AOC, Junqueira JC. Lactobacillus species increase the survival of Galleria mellonella infected with Candida albicans and non–albicans Candida clinical isolates. Med Mycol. 2018;57(3):391–394.