Badanie mikroflory jelitowej – klucz do zdrowia twojego organizmu

Czym jest mikroflora jelitowa, czyli raj dla drobnoustrojów

Mikroflora jelitowa, znana również jako mikrobiota jelitowa, to złożony wewnętrzny ekosystem zamieszkujący nasze jelita. Składa się z bilionów mikroorganizmów, w tym bakterii, wirusów, grzybów i pierwotniaków. Choć przez wiele lat uważano, że jelita pełnią jedynie funkcję trawienia pokarmów i wchłaniania składników odżywczych, współczesna nauka odkryła, że mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w organizmie. Jelita natomiast są dla niej „domem”.

Właściwie zrównoważona mikroflora jelitowa wspiera funkcje układu odpornościowego, pomaga w syntezie niektórych witamin (np. witaminy K i witamin z grupy B), reguluje procesy zapalne, a także wpływa na nasz nastrój i zdrowie psychiczne. Zaburzenia w składzie mikrobioty, czyli wspomniana już dysbioza jelitowa, mogą prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, w tym chorób autoimmunologicznych, alergii, otyłości, a nawet… depresji. Choć naukowcy nie są jeszcze pewni, czy dysbioza jest skutkiem, czy przyczyną tych dolegliwości, to jedno jest pewne, relacja pomiędzy człowiekiem, a jego mikrobiotą jest kluczowa dla dobrostanu.

Jak powstaje mikroflora jelitowa? Te fakty są często pomijane

Dotychczas sądzono, że mikrobiom jelitowy zaczyna się kształtować dopiero w momencie narodzin. Przeprowadzone niedawno badania sugerują jednak, że nie rodzimy się z jałowym przewodem pokarmowym, o czym świadczy chociażby obecność drobnoustrojów w smółce – pierwszym wypróżnieniu noworodka. Mikrobiom w pierwszych tygodniach życia kształtuje: rodzaj porodu (poród naturalny vs. cesarskie cięcie), sposób karmienia (mleko matki vs. mleko modyfikowane), dieta, środowisko życia. W tym okresie istotny jest mikrobiom matki. Jego stan wpływa na to jakie drobnoustroje zasiedlą skórę i przewód pokarmowy noworodka. Pierwsze lata życia są niezwykle istotne dla rozwoju mikrobiomu. Ogromne znaczenie mają tu przebyte infekcje i przyjmowane leki, zwłaszcza antybiotyki. Wiele badań sugeruje, że wczesna ekspozycja na antybiotyki może być czynnikiem rozwoju dysbiozy i zwiększać ryzyko chorób przewlekłych.

Około 3. roku życia mikrobiom dziecka jest już wykształcony. Jednak nic nie jest dane na zawsze. Skład mikrobioty jest niezwykle dynamiczny i może zmieniać się pod wpływem różnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych przez całe życie.

Dysbioza jelitowa – kiedy nierównowaga mikrobiomu zaczyna być zagrożeniem

Dysbioza jelitowa to stan, w którym równowaga mikrobioty jelitowej zostaje zaburzona. Może to oznaczać zarówno nadmierny wzrost szkodliwych bakterii, jak i zmniejszenie liczby pożytecznych mikroorganizmów. By to zobrazować posłużmy się metaforą ogrodu. Gdy w jelitach panuje równowaga, w naszym ogrodzie kwitnie mnóstwo pięknych kwiatów, warzyw, owoców, które cieszą nasze oko i pomagają nam się odżywiać. Gdzieniegdzie pojawią się chwasty, ale bujność i obfitość innych roślin, skutecznie powstrzymuje chwasty przed przejęciem kontroli nad ogrodem. Dysbioza to z kolei sytuacja, gdy chwasty zaczynają przejmować kontrolę, odbierając pożytecznym roślinom miejsce do życia i składniki odżywcze. 

Przyczyny dysbiozy jelitowej mogą być różnorodne – od złej diety, przez przewlekły stres, po częste leczenie antybiotykami, czy długie terapie lekowe. Nieodpowiednia dieta nie dostarcza pożytecznym drobnoustrojom pokarmu. Antybiotyki niszcząc szkodliwe drobnoustroje zabijają również te pożyteczne. Przewlekłe stosowanie niektórych leków również może być zagrożeniem dla równowagi mikrobiomu. Np. część leków na zgagę zmniejsza ilość wytwarzanego kwasu żołądkowego, co sprawia, że jest go za mało by zniszczyć wszystkie drobnoustroje dostające się do ciała razem z pokarmem. Innym, często bagatelizowanym zagrożeniem jest brak ruchu, który zmniejsza perystaltykę jelit. W takiej sytuacji treść pokarmowa za długo przebywa w jelitach, tworząc warunki do przerostu szkodliwych drobnoustrojów. Na równowagę w naszym jelitowym „ogrodzie” w dzisiejszym świecie czyha naprawdę wiele zagrożeń.

Objawy dysbiozy jelitowej

Objawy dysbiozy jelitowej są zróżnicowane i mogą obejmować zarówno dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak i inne, mniej oczywiste symptomy. Do najczęstszych należą:

• Problemy trawienne: wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, zaparcia.
• Nietolerancje pokarmowe: wynikające z upośledzonej funkcji bariery jelitowej.
• Osłabienie odporności: częste infekcje, przeziębienia, stany zapalne.
• Problemy skórne: trądzik, egzema, łuszczyca.
• Zmęczenie i brak energii: wynikające z zaburzeń wchłaniania i metabolizmu składników odżywczych.
• Zaburzenia nastroju: lęki, depresja, problemy ze snem.

Warto podkreślić, że dysbioza jelitowa może być zarówno przyczyną, jak i skutkiem wielu schorzeń. Niezaopiekowana mikrobiota jelitowa może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, dlatego tak ważne jest jej poznanie i wdrożenie odpowiednich działań.

Badanie mikroflory jelitowej – klucz do zdrowia jelit

Badanie mikroflory jelitowej, znane również jako badanie mikrobioty jelitowej lub badanie mikrobiomu, to test, który pozwala na ocenę składu mikrobioty jelitowej. Dzięki niemu można określić, czy w jelitach występuje prawidłowa równowaga między różnymi gatunkami bakterii, czy też mamy do czynienia z dysbiozą jelitową. Zwykle takie badanie wykonywane jest z próbki kału.

Na czym polega badanie mikroflory jelitowej?

Istnieje kilka metod badania mikroflory jelitowej. Mikrobiologia molekularna pozwala na bardzo dokładnie rozpoznanie, czy w naszym kale obecne jest DNA poszczególnych drobnoustrojów. Ma ono jednak swoje minusy. Badania molekularne mogą identyfikować martwe drobnoustroje, które nie mają już wpływu na nasze zdrowie. Innym minusem jest brak liczebności poszczególnych szczepów. Dlaczego jest to problemem? Wróćmy do metafory ogrodu – badanie molekularne pokaże zarówno obecność pięknych roślin, warzyw, owoców, ale też chwastów, których obecność jest na tyle mała, że nie zaburza równowagi całego ogrodu. Będziemy znać gatunki całej flory, ale nie będziemy wiedzieli jak ogród wygląda całościowo. Czy chwasty faktycznie mu zagrażają?

Metody molekularne są niezwykle potrzebne, jednak niewystarczające. W Instytucie Mikrobiomiki sięga się po metody mikrobiologii klasycznej, która pozwala zbadać liczebność poszczególnych patogenów i bakterii pożytecznych. Pozwala niejako spojrzeć na ogród bardziej całościowo.

Badanie mikrobioty jelitowej dostarcza wielu cennych informacji, które mogą pomóc w diagnozowaniu i leczeniu różnych schorzeń. Do najważniejszych informacji uzyskiwanych z tego badania należą:

• liczba bakterii wyrosłych w warunkach tlenowych oraz liczba bakterii wyrosłych w warunkach beztlenowych
• obecność patogenów szczególnie groźnych dla zdrowia – takich jak Clostridium difficile czy Salmonella
• obecności i liczba grzybów oraz pleśni
• obecność oraz liczebność szczepów antybiotykoopornych – informacja ta może być niezwykle ważna dla lekarzy
• liczebność bifidobakterii – czyli bakterii szczególnie istotnych dla zdrowia, chroniących przed rozwojem patogennej mikrobioty jelitowej

Wskazania do badania. Kogo dotyczą?

Badanie mikrobiomu jelitowego jest szczególnie zalecane w przypadku występowania objawów sugerujących dysbiozę jelitową, takich jak przewlekłe problemy trawienne, nietolerancje pokarmowe, osłabiona odporność czy problemy skórne. Może być również pomocne w chorobach autoimmunologicznych, leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS) oraz w profilaktyce chorób metabolicznych. Badanie może być pomocne również przy nawracających zapaleniach pochwy czy pęcherza. To właśnie mikrobiota jelitowa kolonizuje drogi rodne i moczowe, co odgrywa szczególną rolę w zdrowiu intymnym kobiet (ze względu na budowę anatomiczną kobiety są bardziej narażone na zapalenia pęcherza).

Nad przebadaniem mikrobiomu powinni się zastanowić również Ci, którzy są po długim leczeniu, pobytach szpitalnych i antybiotykoterapiach. Zwłaszcza jeśli pojawiły się u nich wcześniej nie występujące problemy z układem pokarmowym – biegunki, zaparcia, wzdęcia.

Jak przygotować się do badania mikroflory jelitowej?

Istnieje kilka zasad, których warto przestrzegać, aby uzyskać jak najbardziej miarodajny wynik w badaniu flory bakteryjnej jelit. Badanie nie jest wskazane gdy jesteśmy w trakcie kuracji antybiotykami. W takiej sytuacji powinno odczekać się 4 tygodnie i dopiero przeprowadzić analizę. Dlaczego? Antybiotyki bardzo zmieniają mikrobiotę jelit – wyniki otrzymane w trakcie kuracji antybiotykiem są niejako „chwilowe”. Dlatego trzeba odczekać minimum 4 tygodnie by mikrobiom mógł się „ustabilizować” i uchwycić również skutki antybiotykoterapii dla mikrobiomu.

Poza tym należy zwrócić szczególną uwagę na sposób przygotowania próbki. Dołączona instrukcja wyjaśnia ten proces krok po kroku. Odpowiednie zabezpieczenie pobranego materiału jest proste, a zakupiony zestaw dostarcza wszelkich narzędzi ułatwiających ten proces.

Dostajesz wyniki badania mikroflory jelitowej – co dalej?

Otrzymane wyniki badania mikroflory jelitowej mogą dostarczyć wielu cennych informacji, jednak ich interpretacja wymaga wiedzy i doświadczenia. W ramach analizy wykonywanej w Instytucie Mikrobiomiki, możesz skonsultować wyniki z doświadczonym mikrobiologiem. Wyniki możesz zabrać ze sobą do lekarza który na ich podstawie może zalecić dalsze kroki diagnostyczne lub terapeutyczne.

Jakie działania można podjąć na podstawie wyników badania?

• Badanie mikrobioty jelitowej przeprowadzone w Instytucie Mikrobiomiki obok wyników mikrobiologicznych zawiera również rekomendację dotyczące probiotyków.
• Leczenie infekcji: jeśli badanie wykazało obecność patogenów, lekarz może zalecić odpowiednie leczenie farmakologiczne w celu ich eliminacji.
• Modyfikacja leczenia antybiotykami – nasz panel zawiera informacje dotyczące obecności antybiotykoopornych co może być szczególnie istotne dla lekarza.
• Zmiana trybu życia i modyfikacje żywieniowe – sen, dieta i aktywność fizyczna to filary codziennego dbania o florę jelitową.

Korzyści płynące z badania mikroflory jelitowej

Przebadanie się pod kątem obecności mikroorganizmów w jelitach niesie za sobą sporo zalet, a wśród nich znajdują się:

• Personalizacja planu: dzięki szczegółowej analizie składu mikrobioty jelitowej, możliwe jest dostosowanie planu probiotycznego, do aktualnej sytuacji w jelicie. Nasze probiotyki przebadane są pod kątem ich właściwości eubiotycznych, czyli hamujących rozrost poszczególnych patogenów. Wracając do metafory ogrodu, wiemy które probiotyki hamują rozrost poszczególnych „chwastów”.
• Świadomość dotycząca ilości bifidobakterii, czyli niezwykle istotnych bakterii, które bronią nas przed rozrostem szkodliwych patogenów.
• Sprawdzenie, czy za dolegliwościami trawiennymi nie stoi patogen szczególnie zagrażający naszemu zdrowiu, jak Clostridium difficile czy Salmonella.

Kiedy warto wykonać badanie mikroflory jelitowej?

Badanie mikrobioty można przeprowadzić u każdego, bez względu na wiek. Choć zaleca jego wykonanie profilaktycznie, istnieje kilka uzasadnionych przypadków, w których szczególnie rekomendujemy przeprowadzenie takiego badania.

• Przewlekłe dolegliwości trawienne niewiadomego pochodzenia: jeśli cierpisz na przewlekłe bóle brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia, badanie może pomóc w zidentyfikowaniu przyczyny tych problemów.
• Powracające infekcje układu moczowego lub pochwy – patogeny wchodzące w skład mikroflory jelitowej mogą nadkażać cewkę moczową oraz drogi rodne.
• Choroby autoimmunologiczne: osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak celiakia, choroba Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów, mogą skorzystać z badania mikroflory jelitowej w celu oceny jej roli w rozwoju choroby.
• Problemy skórne: jeśli zmagasz się z trądzikiem, egzemą czy łuszczycą, badanie mikrobioty jelitowej może pomóc w znalezieniu związku między stanem jelit a kondycją skóry.
• Zaburzenia nastroju: rosnące dowody wskazują na związek między zdrowiem jelit a zdrowiem psychicznym, dlatego osoby cierpiące na depresję, stany lękowe czy problemy ze snem mogą skorzystać z badania mikroflory jelitowej.
• Ciąża i planowanie ciąży – badanie mikroflory jelitowej może pomóc zarządzić zdrowiem by podczas porodu przekazać noworodkowi zrównoważoną mikrobiotę jelitową.

Gdy twoje jelita błagają o pomoc. Co się stanie, kiedy zignorujesz objawy?

Wielu pacjentów, którzy zgłaszają się z dokuczliwymi dolegliwościami ze strony jelit i rozpoczynają diagnostykę, często zmaga się z objawami latami. Zdarza się, że są one ignorowane nawet przez samego zainteresowanego. Czasami powtarzające się biegunki i zaparcia bierzemy za skutek złej diety czy chwilowego pofolgowania w kuchni, a bóle jelit za przypadłość, do której można się przyzwyczaić. Jednak żaden z tych objawów nie należy do normy, tym bardziej te ciągnące się tygodniami. Bagatelizowanie tych dolegliwości może wpłynąć na powolny rozwój chorób takich jak:

• Zespół jelita drażliwego (IBS)
  Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba, charakteryzująca się nawracającymi bólami brzucha, biegunką, zaparciami lub naprzemiennym występowaniem tych objawów. Zaburzenia mikrobioty jelitowej mogą prowadzić do nieprawidłowej fermentacji i produkcji gazów, co powoduje wzdęcia i dyskomfort.
• Choroby zapalne jelit (IBD)
  Choroby takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego są powiązane z dysbiozą, czyli brakiem równowagi we florze bakteryjnej jelit. Wpływają one na przewlekłe stany zapalne jelit, co może prowadzić do poważnych komplikacji, w tym zwiększonego ryzyka raka jelita grubego.
• Alergie i astma
  Badania wykazują, że dzieci z nieprawidłową mikrobiotą jelitową mają wyższe ryzyko rozwoju alergii i astmy. Odpowiednia mikroflora jest kluczowa dla rozwoju układu odpornościowego, a jej zaburzenia mogą prowadzić do nadmiernej reaktywności na alergeny.
• Otyłość i zespół metaboliczny
  Mikroflora jelitowa wpływa na metabolizm energetyczny organizmu. Dysbioza może prowadzić do nadmiernego wchłaniania kalorii z pożywienia, co sprzyja otyłości. Ponadto, nieprawidłowa mikrobiota jest powiązana z rozwojem zespołu metabolicznego, który obejmuje insulinooporność, nadciśnienie i dyslipidemię.
• Zaburzenia nastroju i depresja
  Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że oś jelitowo-mózgowa odgrywa ważną rolę w regulacji nastroju. Zaburzenia bakteryjne mogą wpływać na produkcję neurotransmiterów, co zwiększa ryzyko depresji i zaburzeń lękowych.

Kiedy biegunki i zaparcia to niepokojący objaw dla twojego mikrobiomu?

Nasilające się objawy mogą wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne. Przewlekła biegunka, trwająca dłużej niż kilka tygodni, może być objawem poważnych schorzeń, takich jak celiakia, nieswoiste zapalenia jelit czy infekcje pasożytnicze. Może również wskazywać na zespół jelita drażliwego. Nieleczona biegunka prowadzi do odwodnienia i niedoborów elektrolitów, co stanowi zagrożenie dla życia. Z kolei utrzymujące się przez dłuższy czas zaparcia mogą świadczyć o obecności raka jelita grubego, zwężenia jelit lub niedoczynności tarczycy. Ignorowanie przewlekłych zaparć może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak hemoroidy, szczeliny odbytu (małe, bolesne pęknięcia lub rozdarcia w błonie śluzowej kanału odbytu. Są to często bardzo bolesne zmiany, które mogą występować u osób w każdym wieku, chociaż najczęściej dotyczą młodych dorosłych i osób w średnim wieku), czy uchyłkowatość jelit – to stan, w którym w ścianie jelita grubego (najczęściej w okrężnicy) tworzą się małe wypukłości lub „kieszonki” zwane uchyłkami. Uchyłki powstają na skutek osłabienia ściany jelita, co pozwala na wybrzuszenie błony śluzowej na zewnątrz przez warstwę mięśniową jelita.

Namnażanie się nieprawidłowych dla ludzkiego organizmu patogenów przyczynia się do znacznego zmniejszenia odporności, a nawet rozwoju nowotworów. Wielu z nich da się uniknąć, wykrywając nieprawidłowości w jelitach na wczesnym etapie.

Podsumowując, badanie mikroflory jelitowej to niezwykle ważne narzędzie diagnostyczne, które pozwala na ocenę stanu mikrobiologicznego jelit i wykrycie ewentualnych zaburzeń równowagi mikrobioty. Wykonanie tego badania może dostarczyć cennych informacji, które pomogą w diagnozowaniu dysbiozy jelitowej.

Współczesna medycyna coraz bardziej zdaje sobie sprawę z roli, jaką mikrobiota jelitowa odgrywa w naszym zdrowiu, dlatego warto zainwestować w regularne monitorowanie jej stanu. Niezależnie od tego, czy zmagasz się z przewlekłymi dolegliwościami trawiennymi, chorobami autoimmunologicznymi czy po prostu chcesz zadbać o swoje zdrowie, badanie mikroflory jelitowej może być kluczowym krokiem na drodze do lepszego samopoczucia i zdrowia.

Gdzie można wykonać badanie mikrobiomu?

Instytut Mikrobiomiki oferuje profesjonalne badanie mikrobioty jelitowej. Nowoczesne laboratorium specjalizuje się w analizie mikrobioty i oferuje kompleksową diagnostykę, która może być kluczowa w ocenie zdrowia jelit. Wyniki badań są analizowane przez doświadczonych specjalistów, którzy dostarczają rekomendacji dotyczących dalszego postępowania. Co wyjątkowe – nasi specjaliści łączą zarówno wiedzę dotyczącej diagnostyki, jak i probiotyków. Po wykonanej analizie, nie zostajesz sam z wynikami – możesz je skonsultować z naszym mikrobiologiem, a także zdecydować się na dopasowany do siebie plan probiotyczny. To holistyczne podejście do mikrobiologii jelit.

Nie zapominaj, że zdrowe jelita to podstawa zdrowego organizmu. Dbaj o swoją mikroflorę, a ona odwdzięczy się lepszym zdrowiem, samopoczuciem i jakością życia.