Enterococcus faecium

Enterococcus faecium należy do stosunkowo blisko spokrewnionych z  Enterococcus faecalis, naturalnie występujących w przewodzie pokarmowym bakterii Gram-dodatnich. Podobnie jak inne enterokoki, jest uznawany za względnie niegroźny dla zdrowia ludzi, o ile nie występują u nich dodatkowe czynniki ryzyka, takie jak osłabiona odporność lub intensywne leczenie onkologiczne bądź hematologiczne. Jeżeli bakteria ta opuści swoje naturalne siedlisko, jakim są jelita, to pomimo ograniczonej patogeniczności może wywołać infekcje, takie jak zakażenia dróg moczowych, dróg żółciowych, ran, a nawet zagrażające życiu choroby, np. bakteriemie lub zapalenie wsierdzia. W szczególności te ostatnie są najczęściej związane z zakażeniami wewnątrzszpitalnymi, gdzie E. faecium stanowi poważne wyzwanie. Szacuje się, że obecnie bakteria ta jest trzecim najważniejszym źródłem infekcji w szpitalach. Jest to szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę jej oporność na wiele podstawowych antybiotyków, takich jak penicyliny, cefalosporyny, aminoglikozydy czy wankomycyna. Niestety, jak pokazują statystyki OECD, Polska przoduje wśród krajów europejskich pod względem występowania izolatów opornych na kluczowe dla terapii glikopeptydy. Dodatkowo, oporność ta może być przekazywana innym patogenom, co jeszcze bardziej utrudnia leczenie. Warto jednak zaznaczyć, że zagrożenie nie wynika z naturalnie występujących w przewodzie pokarmowym szczepów, o ile nie dochodzi do ich niekontrolowanego rozrostu.

Zarówno E. faecalis, jak i E. faecium (w nieco mniejszym stopniu) zasiedlają układ pokarmowy większości zdrowych niemowląt już w pierwszych dziesięciu dniach życia. Początkowo kojarzono to z dużą obecnością tych bakterii w drogach rodnych matki, jednak badania pokazują, że nawet u dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie, mikroorganizmy te pojawiają się bardzo szybko w jelitach. Wiąże się to z ich szeroką tolerancją oraz łatwością adaptacji do zmieniających się warunków. Dzięki zdolności do przeżycia zarówno w relatywnie wysokim, jak i niskim pH oraz dzięki odporności na kwasy żółciowe, E. faecium jest w stanie dotrzeć do jelita grubego i tam przetrwać. Tym samym może pełnić funkcje probiotyczne. Innym sposobem, przez który można nabyć te mikroorganizmy w wieku dorosłym, jest spożywanie niektórych produktów spożywczych, takich jak wieprzowina, drób lub dojrzewające sery podpuszczkowe.

Związek między E. faecium (czy szerzej enterokokami) a funkcjonowaniem układu odpornościowego wciąż jest badany. Wiadomo jednak, że zarówno E. faecium, jak i E. faecalis wspierają układ odpornościowy błony śluzowej jelit, co przyczynia się do rozwoju całego systemu immunologicznego. Mikrobiom jelitowy jest również postrzegany jako element układu hormonalnego, a wspomniane enterokoki odgrywają rolę immunomodulacyjną i aktywują komórki CD4, CD8 oraz limfocyty B. W określonych przypadkach zalecana jest wręcz suplementacja probiotykami zawierającymi niepatogenne szczepy E. faecium. Przykładowo, szczep probiotyczny E. faecium M-74 został wyizolowany z przewodu pokarmowego zdrowych szwedzkich dzieci i wykazuje właściwości immunomodulujące, antymutagenne oraz wspomagające kontrolę poziomu cholesterolu. Możliwe jest również zastosowanie tego drobnoustroju do łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego. Co ciekawe, ten szczep wykorzystywany jest nie tylko jako preparat probiotyczny dla ludzi, ale także dla zwierząt domowych oraz gospodarczych. Wiele wskazuje, że pełne wykorzystanie E. faecium w terapii uzupełniającej nadal jest przed nami.