Clostridium difficile – laseczki bezwzględnie beztlenowe

Od początku bieżącego stulecia C. difficile doprowadziło do licznych szpitalnych epidemii w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Europie i Australii. Choć sytuacja w szpitalach została ustabilizowana, obserwowany jest wzrost infekcji pozaszpitalnych, których udział szacowany jest obecnie na 40% ogółu przypadków.

Clostridium difficile – charakterystyka

Clostridium difficile to gatunek gram-dodatnich beztlenowych laseczek wykazujących zdolność ruchu. W niesprzyjających warunkach bakterie te tworzą przetrwalniki, odporne na wiele dezynfektantów i antybiotyków. Gatunek ten żyje w kurzu, glebie, wodzie oraz w układach pokarmowych ludzi i zwierząt. W przypadku zaburzenia równowagi jelitowej może dojść do przerostu C. difficile w jelitach, co z kolei może doprowadzić do tzw. rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Ciekawostką jest fakt, że powszechna obecność tych bakterii u niemowląt i małych dzieci przebiega bezobjawowo, co wiąże się z niewykształceniem odpowiednich receptorów w nabłonku jelitowym.

Infekcje Clostridium difficile

Zakażenie Clostridium difficile (CDAD) charakteryzuje się nasiloną biegunką, silnym odwodnieniem, wysoką gorączką oraz bólami zlokalizowanymi w dolnej partii brzucha. Wśród czynników ryzyka rozwoju infekcji wymienia się:

• stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania,
• przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej i antagonistów receptorów H2,
• wiek powyżej 65. roku życia,
• hospitalizację,
• chemioterapię,
• długotrwałe unieruchomienie.

Pozbycie się Clostridium difficile z organizmu nie jest proste. Nawrót dolegliwości po pierwszym leczeniu występuje u około 1 na 5 chorych, a po drugim u około 2 na 5 pacjentów. Z tego względu rzekomobłoniaste zapalenie jelit to choroba trudna do wyleczenia. Nie jest to jednak niemożliwe i wielu chorych powraca do pełni zdrowia.

W ostatnich latach na świecie notuje się wzrost liczby zakażeń Clostridium difficile, co przypisuje się pojawieniu bardziej zjadliwej formy tego beztlenowca, który wytwarza więcej toksyn niż inne znane dotąd szczepy.

Clostridium difficile – leczenie

Zalecenia ogólne obejmują odstawienie lub zamianę antybiotyku, uzupełnianie elektrolitów, płynów oraz kontrolę masy ciała. Nie zaleca się stosowania leków antyperystaltycznych, które pogarszają przebieg choroby i zwiększają ryzyko toksycznego rozdęcia okrężnicy. Podstawowymi antybiotykami stosowanymi w leczeniu CDAD są metronidazol i wankomycyna, łączą się bowiem z najniższym ryzykiem rozwoju CDAD.

Bibliografia:

• Kuilper E.J., Coignard B., Tull P. i wsp. Emergence of Clostridium difficile-associated disease in North America and Europe. Clin. Microbiol. Infect. 2006; 12 (supl. 6); 2–18.
• https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a3038/Zakazenie-Clostridium-difficile—–epidemiologia.html/ (24.06.2022)
• Hryniewicz W., Martirosian G., Ozorowski T.: Zakażenia Clostridium difficile. Diagnostyka, terapia, profilaktyka. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2011, dostępne online: http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Clostridium‑difficile‑v6_10.pdf.
• Cohen S.H., Gerding D.N., Johnson S., Kelly C.P., Loo V.G., McDonald L.C. i wsp.: Society for Healthcare Epidemiology of America, Infectious Diseases Society of America. Clinical practice guidelines for Clostridium difficile infection in adults: 2010 update by the society for healthcare epidemiology of America (SHEA) and the infectious diseases society of America (IDSA). Infect Control Hosp Epidemiol 2010, 31, 431‑55.
• Bauer M.P., Kuijper E.J., van Dissel J.T. European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID): treatment guidance document for Clostridium difficile infection (CDI). Clin. Microbiol. Infect. 2009; 15: 1067–1079.