Clostridium difficile – laseczki bezwzględnie beztlenowe

Od początku bieżącego stulecia C. difficile doprowadziło do licznych szpitalnych epidemii w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Europie i Australii[1]. Choć sytuacja w szpitalach została ustabilizowana, obserwowany jest wzrost infekcji pozaszpitalnych, których udział szacowany jest obecnie na 40% ogółu przypadków.

Clostridium difficile – charakterystyka

Clostridium difficile to gatunek gram-dodatnich beztlenowych laseczek wykazujących zdolność ruchu. W niesprzyjających warunkach bakterie te tworzą przetrwalniki, odporne na wiele dezynfektantów i antybiotyków. Gatunek ten żyje w kurzu, glebie, wodzie oraz w układach pokarmowych ludzi i zwierząt. W przypadku zaburzenia równowagi jelitowej może dojść do przerostu C. difficile w jelitach, co z kolei może doprowadzić do tzw. rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego. Ciekawostką jest fakt, że powszechna obecność tych bakterii u niemowląt i małych dzieci przebiega bezobjawowo, co wiąże się z niewykształceniem odpowiednich receptorów w nabłonku jelitowym.

Infekcje Clostridium difficile

Zakażenie Clostridium difficile (CDAD) charakteryzuje się nasiloną biegunką, silnym odwodnieniem, wysoką gorączką oraz bólami zlokalizowanymi w dolnej partii brzucha. Wśród czynników ryzyka rozwoju infekcji wymienia się:

• stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania,
• przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej i antagonistów receptorów H2,
• wiek powyżej 65. roku życia,
• hospitalizację,
• chemioterapię,
• długotrwałe unieruchomienie[2].

Pozbycie się Clostridium difficile z organizmu nie jest proste. Nawrót dolegliwości po pierwszym leczeniu występuje u około 1 na 5 chorych, a po drugim u około 2 na 5 pacjentów. Z tego względu rzekomobłoniaste zapalenie jelit to choroba trudna do wyleczenia. Nie jest to jednak niemożliwe i wielu chorych powraca do pełni zdrowia.

W ostatnich latach na świecie notuje się wzrost liczby zakażeń Clostridium difficile, co przypisuje się pojawieniu bardziej zjadliwej formy tego beztlenowca, który wytwarza więcej toksyn niż inne znane dotąd szczepy[3,4].

Clostridium difficile – leczenie

Zalecenia ogólne obejmują odstawienie lub zamianę antybiotyku, uzupełnianie elektrolitów, płynów oraz kontrolę masy ciała. Nie zaleca się stosowania leków antyperystaltycznych, które pogarszają przebieg choroby i zwiększają ryzyko toksycznego rozdęcia okrężnicy. Podstawowymi antybiotykami stosowanymi w leczeniu CDAD są metronidazol i wankomycyna[5], łączą się bowiem z najniższym ryzykiem rozwoju CDAD.

Bibliografia:

[1] Kuilper E.J., Coignard B., Tull P. i wsp. Emergence of Clostridium difficile-associated disease in North America and Europe. Clin. Microbiol. Infect. 2006; 12 (supl. 6); 2–18.

[2] https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a3038/Zakazenie-Clostridium-difficile—–epidemiologia.html/ (24.06.2022)

[3] Hryniewicz W., Martirosian G., Ozorowski T.: Zakażenia Clostridium difficile. Diagnostyka, terapia, profilaktyka. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2011, dostępne online: http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Clostridium‑difficile‑v6_10.pdf.

[4] Cohen S.H., Gerding D.N., Johnson S., Kelly C.P., Loo V.G., McDonald L.C. i wsp.: Society for Healthcare Epidemiology of America, Infectious Diseases Society of America. Clinical practice guidelines for Clostridium difficile infection in adults: 2010 update by the society for healthcare epidemiology of America (SHEA) and the infectious diseases society of America (IDSA). Infect Control Hosp Epidemiol 2010, 31, 431‑55.

[5] Bauer M.P., Kuijper E.J., van Dissel J.T. European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID): treatment guidance document for Clostridium difficile infection (CDI). Clin. Microbiol. Infect. 2009; 15: 1067–1079.